Aşıq Ələsgər

Aşıq Ələsgər 1821-ci ildə İrəvan xanlığının Göyçə mahalının Ağkilsə kəndində anadan olmuşdur. Dülgər işləyən atası Əliməmməd həmçinin gəraylı, qoşma və bayatıları ilə tanınmışdır. Aşıq Ələsgər ailənin ən böyük övladı olmuş və maddi çətinliklər səbəbindən 14 yaşından etibarən varlı torpaq sahibi Kərbəlayı Qurbanın fermasında işləməyə başlamışdır. Uşaqlığını Ağkilsə kəndində keçirmiş və təhsil ala bilməmişdir.

Ailə mühitinin və atasının yaradıcılığının Ələsgərə böyük təsiri olmuşdur. O, uşaqlıqdan güclü yaddaşı və hekayə danışma bacarığı ilə seçildiyi üçün kəndində keçirilən tədbirlərin əksəriyyətində iştirak etmişdir. O, həmin dövrün aşıq dastanlarının çoxunu yadda saxlaya bilmişdir.

Aşıq Ələsgərin ustadı Aşıq Alı olmuşdur. Uzunmüddətli hazırlıqdan sonra Ələsgər doğma kəndindəki toy mərasimində ustadı ilə deyişmədə qalib gəlmiş və bu hadisə onun Göyçə mahalı və qonşu bölgələrdə tanınmasına səbəb olmuşdur. Bununla o, İrəvan, Naxçıvan, Qazax, Qarabağ, Cavanşir, Gəncə və Kəlbəcər bölgələrində keçirilən bir çox vacib toy mərasimlərində fəal iştirak etmişdir. Ələsgər Türkiyə, İran və Dağıstanda da məşhurluq qazanmışdır.

1918–1919-cu illərdə erməni silahlı birləşmələrinin təcavüzünə məruz qalan Ələsgər doğma torpaqlarını tərk edərək Kəlbəcərə, sonra isə Tərtərə köçmüşdür. 1921-ci ildə Ağkilsəyə qayıtmış və ömrünün sonuna qədər burada yaşamışdır. O, 7 mart 1926-cı ildə Ağkilsədə vəfat etmişdir.

1972-ci ildə Aşıq Ələsgərin anadan olmasının 150 illiyi geniş qeyd edilmiş, onun Basarkeçər rayonunun Ağkilsə kəndindəki qəbrinin üzərində əzəmətli abidə ucaldılmışdır. Lakin azərbaycanlıların Qərbi Azərbaycandan kütləvi deportasiyasından sonra erməni vandalları tərəfindən Aşıq Ələsgərin qəbri və qəbirüstü abidəsi dağıdılmışdır.

Müasir dövrdə də Aşıq Ələsgərin yaradıcılığı yüksək qiymətləndirilmişdir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 30 noyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Aşıq Ələsgərin Bakıda abidəsi ucaldılmış və 2024-cü il sentyabrın 30-da həmin abidənin açılış mərasimi baş tutmuşdur.

Mənbə:
E. Əlibəyzadə. Aşıq Ələsgər. Bakı: Elm, 1971
Aşıq Ələsgər: Seçilmiş əsərləri. Bakı: Yazıçı, 1988